M.Fırat TUTŞİ; ”Diyarbakır’ a daha ucuz su verirsem mutlu olurum”

Çalışma azmi, gayreti ve enerjisi ile başarılı çalışmalar ortaya koyan Diski Genel Müdürü Mehmet Fırat Tutşi, göreve geldiği günden bu yana yaptığı hizmetleri ve yatırımları Diyar Magazin’ e anlattı.

 Sevgi Özkan Dalgıç; Sizi daha yakından tanıyabilir miyiz?

M.Fırat Tutşi; 1971 Diyarbakır Silvan doğumluyum, ilk orta ve lise eğitimimi Diyarbakır’da tamamladım. 1992 yılında Ziraat Fakültesinden mezun oldum. 1993 yılında Yüzüncü Yıl Üniversitesi’ nde araştırma görevlisi olarak göreve başladım. Yüksek lisans, doktora çalışmalarım oldu. 1999 yılında üniversiteden ayrılarak Devlet Su İşleri’ ne geçiş yaptım. Devlet Su İşleri’nde mühendis, şube müdürlüğü yaptım. Bölge müdür yardımcısı görevindeyken 2016 yılında Cumali Atilla Bey zamanında ilk kayyum döneminde Diski genel müdür yardımcılığı görevine başladım. Bir sene sonra genel müdürlüğe atandım. Seçimlerden sonra görevden alındım. 2 Temmuz 2020 yılında da yeni Valimiz Münir Karaloğlu ile beraber tekrar Diski Genel Müdürlüğü görevine atandım.

Göreve geldiğinizden bu yana hayata geçirdiğiniz projeler hakkında bilgi alabilir miyiz?

M.Fırat Tutşi; …Her evde Diski Genel Müdürlüğü var, her evde işimiz var. Biz suyun olduğu her yerde varız… Görev alanımız geniş ve işimiz çok yoğun, her tarafta çalışıyoruz… Bu çalışmalarımız bitmiyor, bitmeyecek. Yakın zamanda Lice’ nin kanalizasyon ve içme suyu altyapısına başladık. Eğil ve merkez hariç atık hiçbir ilçemizin atık su arıtma tesisi yoktu, göreve başladığımızda. Şu an Bismil’ de atık su arıtma tesisimizin 5 Haziranda inşallah açılışını yapacağız. Hani atık su arıtmanın inşaatına başladık, inşallah sene sonunda onu bitirmiş olacağız. Dicle atık su arıtma tesisi ihalesi yapıldı, yakın zamanda inşallah ona da başlayıp 2023’ün ortalarında onu da bitirmeyi düşünüyoruz. Çınar ve Çermik’e de yapıyoruz. Ergani’nin içme suyu, kanal, yağmur suyuyla ilgili projelerimizi geliştirdik, finansman bulunması halinde onları da tamamlayacağız. Silvan ilçemizin içme suyu sorunu yok onu çözdük ama kanalizasyon ve alt yapıyla alakalı da çalışmalarımız sürüyor. Şehir merkezinde gelişim yerlerinin bütün kanalizasyonlarını kendi kollektörümüz içerisine alarak, arıtma tesislerimizde %95-98 mertebesinde azot ve fosfor giderimini gerçekleştirerek göz bebeğimiz olan Dicle Nehrimizi korumaya çalışıyoruz.

Hedeflediğiniz projeleriniz nelerdir?

M.Fırat Tutşi; Diyarbakır içme suyunu 32 km mesafedeki Dicle Barajı’ ndan 2001 yılında yapılmış olan 3metreküp/saniye kapasiteli 1600’ lük çelik borularla alıyor. Talaytepe’ deki arıtma istasyonumuzda arıtılarak, musluktan içilebilir kalitede gerçekten çok güzel bir suya sahibiz…165 bin metreküplük depolama hacmimiz var. Buralara 24 saat esaslı su temini sağlıyoruz. Herkesin musluğundan içilebilir kalitede 24 saat boyunca su akması için mücadele veriyoruz… Sayın valimizin özel çabalarıyla projemiz Devlet Su İşleri programına alındı. Geçen sene şubat ayında ihalesi yapıldı ve işe başlandı. Bu kapsamda biz Dicle Barajı’ ndan 177 metre terfi ile yeni bir boru hattı döşeyerek 3 metreküp/ saniye daha su Diyarbakır’a getiriyoruz. Böylece Diyarbakır’ın 2055 yılına kadarki içme suyunu garanti altına alıyoruz… Diyarbakır’ ımızın bundan sonraki 20-30 yılını garanti altına alabilmek için önümüzde12 tane büyük projemiz var ve bu projelerimizin bütçesi neredeyse 2 milyar TL’dir.

Diyarbakır’daki kayıp ve kaçak su ile ilgili nasıl bir önlem alıyorsunuz?

M.Fırat Tutşi; 2016’da kayıp ve kaçak oranı %52’ nin üstündeydi. Geçen ay Diyarbakır’da biz %34,07’ yi yakaladık. Sahada çalışarak kayıp oranımızı düşürdük. Son iki yılda 159.629 haneye gittik. Toplam 19.995 hanede abonesiz kullanım tespit ettik. Bunları abonelendirdik. 11.000 tane de kaçak yakaladık. Toplamda bütün ilçelerimizde 31.000 tane kaçak tespit ettik. Kendi sistemimize dâhil ettik, kontrol altına aldık…

Diyarbakır merkezde projelerimizden biri de akıllı su sistemi kuruyoruz. Bu sistem sayesinde uzaktan kumandalı vanalar olacak, ölçüm cihazlarımız olacak. Klor ve bulanıklığı ölçeceğiz ve kayıp kaçağı kontrol altına alacağız ve bunları uzaktan izleyeceğiz…

Su israfını önlemek adına neler söylemek istersiniz?

M.Fırat Tutşi; Dünyanın yüzde yetmiş biri sularla kaplı. Bu suların %97’si tuzlu su, geriye kaldı %3. %3’ün 3’ te 2’ si kutuplarda buzul, dağ buzulu, kaldı %1. %1’inde 3’ te 1’ine ulaşıyoruz. Yani bu kadar suyumuz var. En ekonomik üretim, tasarruftur. Tasarruf edebilirsek, hem üretmiş oluruz, hem de kayıplarımızı azaltmış oluruz. Suyu tasarruflu kullanmanın birçok yolu var. En basitinden bir kişi duş suresini 1 dakika kısaltırsa yılda 18 metreküp suya tekabül ediyor. Diyarbakır’da 445.000 abonem var. Her evden ayda iki metreküp tasarruf edersek Diyarbakır’ın 57-58 günlük suyuna tekabül ediyor. Küçük dokunuşlarla ciddi tasarruflar sağlayabiliriz… Her damla su için dökülen ter var, her damla su için verilen emek var, bunun bilincinde olmak lazım. Bu noktada bütün halkımızdan daha duyarlı ve hassas davranmalarını istiyoruz.

Bir basın toplantısında Diyarbakır suyu musluktan rahatlıkla içilebilir demiştiniz, bunu teyit eder misiniz?

M.Fırat Tutşi; Ben musluktan içiyorum. Gönül rahatlığıyla içebilirsiniz. Şunu iddia ediyorum, hazır sularla rekabet ederim. Çünkü benim suyum tazedir, sürekli kontrol altındadır. Laboratuvarlarım 22 parametrede akreditedir. Düzenli olarak analizler yapılıyor. Öbürü plastik ile temas halinde. Ne zaman doldurulduğu belli değil, kaç gün kaldığı belli değil. Güneşte ısınıyor, soğuyor, yaşlanıyor. Benim suyum genç ve tazedir, o yüzden bütün halkımızdan gönül rahatlığıyla musluktan sularını içmelerini istiyoruz. Biz musluktan akan suyun içerisindeki klor miktarını dahi biliyor ve hesaplıyoruz. Tesislerimiz son derece modern tesislerdir. Kim ne zaman isterse tesislerimizi gezdirmeye, bunu da vatandaşlarımızla paylaşmaya hazırız. www.diski.gov.tr ‘de de günlük analiz sonuçları yayınlanır. Bizim su kalitemiz yüzde 99,99 dur.

Takip ettiğimiz kadarıyla görevinizi hakkıyla yapma gayreti içerisindesiniz. Bu yoğunlukta sizi ne motive ediyor?

M.Fırat Tutşi; Ben hemşerilerimizin, Diyarbakırlıların her şeyin en güzeline layık olduğunu düşünüyorum. Her şeyin en iyisine layıktırlar. Bizim insanlarımız güzeldir, bizim insanlarımız merttir, bizim insanlarımız cömerttir. Bizim insanlarımız Kürtçe diyor “Mère”. Hizmet noktasında ben eğer bir taş üstüne bir taş koyan birileri varsa bu memleket için biz onların emirlerinde olacağız. Böyle bakıyoruz. Çalışmalarımız birebir halka dokunan şeyler olduğu için daha bir özen ve ilgi gerektiriyor. Bunlar gönül işidir, bence böyle. Bir sondajı açtığımızda, içinden su çıktığında biz mutlu oluyoruz. Bir şeylere dokunabiliyorsak, faydalı olabiliyorsak, gelecek noktasında şehrimizi bir yerlere taşıyabiliyorsak o bizi mutlu ediyor, motive oluyoruz.

Diyarbakır suyunun ph değeri en yumuşak su diye kitaplarda üniversitelerde okutulduğunu biliyorum. Bu konuda ne söylemek istersiniz?

M.Fırat Tutşi; Hem tadı, hem ph’ ı, hem de içerisindeki mineraller açısından çok iyidir. Bazı vatandaşlarımız arıtma cihazı kullanıyor, bunu da önermiyoruz. Biz suyun içerisinde bir miktar magnezyum, kalsiyum olmasını isteriz. Kalsiyum özellikle çocukların kemik gelişiminde ve yaşlıların kemik erimesinde vücuda gerekli olan minerallerdir. Arıtma cihazı kullandığınızda suyun içindeki bütün faydalı mineralleri alıyorsunuz.

Hayalinizde sosyal bir proje var mı?

M.Fırat Tutşi; Fırsat yakalarsak, imkân olursa ben Diyarbakır’ a Diski Genel Müdürlüğü’ ne 20,30,40 megavatlık bir GES (Güneş Enerjisi Santrali) yapıp, enerji maliyetlerimi düşürürsem, Diyarbakır’ a daha ucuz su verirsem mutlu olurum.

Hobileriniz var mıdır?

M.Fırat Tutşi; Bütün dünyamız kurumumuz olmuş, bütün dünyamız işimiz olmuş. Benim bir arkadaşım bana şunu söyledi bir ara. Ya dedi, sen Diski’ den önce bizi gezdiriyordun, baraja gidiyorduk, çayır geziyorduk falan. Sen şimdi diyor beni hafta sonu çıkartıyorsun rögar kapağına baktırıyorsun. Emin olun gece bile, bunu mübalağa olsun diye söylemiyorum, gece bile bazen uyandığımızda aklımıza proje geliyor, şunu şöyle yapsak. Benim hobim artık kurumum ve işim olmuş. Olsa, ne bileyim, gezmek isterdim, yüzmek isterdim, ata binmek isterdim, bisiklet kullanmak isterdim. Dediğim gibi ben bir vatandaşın bir sorununu çözdüğümüzde gözündeki, yüzündeki enerjiyi ışığı hiçbir şeye değiştirmiyorum.

 Diyarbakır’ daki halkın geçmişe yönelik borçlarını ödemeleri adına nasıl kolaylıklar sağladınız?

M.Fırat Tutşi; …Bununla ilgili geçen sene sonu ve bu senenin başında 2 tane yapılandırma oldu. Toplam 40.958 abonemizle borç yapılandırması yaptık. 18 taksitle 2 ayda bir ödeme kaydı ile toplamda 36 ay borç yapılandırma imkânı sunuldu. Bu kapsamda gecikme faizleri alınmadı… Şehrimizdeki maddi durumu kötü insanlar bunu belgeledikleri zaman biz onlara %50 indirim yapıyoruz. Zaten bizim suyumuz Türkiye’deki 30 Büyükşehir Belediyesi içerisinde en düşük 4-5 belediyeden biriyiz. Bu anlamda da avantajdır. Engelli vatandaşlarımıza ve gazi vatandaşlarımıza, şehit ailelerine %50 indirim uyguluyoruz. Bu şekilde olan vatandaşlarımız müracaat ederlerse bu indirimden faydalanmış olacaklar.